Herken jij ouderenmishandeling?

Een ouder echtpaar dat opeens de huur niet meer kan betalen. Een vrouw die terugdeinst als je haar arm wilt pakken. Een lege koelkast, slaapproblemen, onverklaarbare angst of een verwaarloosd uiterlijk bij iemand die altijd zo’n opgeruimde uitstraling had. Het kunnen signalen zijn van ouderenmishandeling. Jaarlijks zijn in Nederland 200.000 mensen slachtoffer van ouderenmishandeling. In bijna alle gevallen gaat het om ouderen die afhankelijk zijn geworden van hulp of zorg. Personen die  het doen zijn vaak mensen die dichtbij het slachtoffer staan: familie, nieuwe vrienden, buren of zorgverleners. Het is dus goed om alert te zijn, maar wat zie je nu echt en wat kun je doen?

Wat kun je zien?

‘Het moeilijke van het signaleren van ouderenmishandeling is dat de signalen op zoveel dingen kunnen duiden’, vertelt Gerda Thiele, aandachtsfunctionaris huiselijk geweld bij Veilig Thuis Zuid-Holland Zuid. ‘Iemand kan fysieke problemen hebben waardoor de uiterlijke verzorging niet lukt of iemand kan beginnende dementie hebben, waardoor hij of zij vergeet boodschappen te doen. Wat belangrijk is, is dat je als je een niet-pluisgevoel hebt, dat gevoel serieus neemt. Blijf alert en benoem de feitelijke signalen en ga daarnaar handelen.’

Wat kun je doen?

‘Op het moment dat je het gevoel hebt dat er iets niet klopt, kun je dat bespreken met mensen die ook dichtbij die persoon staan: zie jij wat ik zie? Als je met elkaar de feitelijke signalen bespreekt, kun je samen ook bepalen wat je gaat doen: advies inwinnen, hulp vragen van het wijkteam, enzovoort. Je kan het ook bespreekbaar maken met de persoon zelf’, vervolgt ze. ‘Een heel eenvoudige vraag als ‘Hoe gaat het met u?’ is een goed begin. Soms ontwijken mensen de vragen, maar vaak zijn ze heel opgelucht dat er oprechte belangstelling voor ze is en zijn ze blij hun verhaal te kunnen delen. Dat vraagt soms wel dat je wat verder doorvraagt. Mensen schamen zich soms, zijn loyaal naar degene die het doet, of bang voor de consequenties. Als je dan aangeeft dat je nu alleen wilt luisteren, voelt iemand zich vaak veilig genoeg om het verhaal te doen.’

‘Vaak helpt het ook als je zegt dat er niet meteen een melding gedaan hoeft te worden, maar dat er ook advies bij Veilig Thuis ingewonnen kan worden. Wij proberen, als we overgaan tot actie, ook altijd in gesprek te gaan met een pleger. Soms ontstaat een onveilige situatie uit onmacht, of uit overbelasting. Wij zorgen dan dat iemand geholpen wordt, zodat de situatie weer veilig wordt. Dan kan het contact weer worden hersteld. In een geval waarbij een zoon zijn moeder geld afhandig maakte omdat hij zijn huur niet kon betalen en steeds verder in de problemen kwam, hebben we gezorgd dat hij hulp kreeg van een sociaal wijkteam. Het was natuurlijk nooit zijn intentie geweest om geld van zijn moeder te stelen, maar hij wist gewoon geen uitweg meer. Als je daar dan een verschil in kunt maken, kan zo’n contact weer herstellen en dat is voor beide partijen natuurlijk het allerbeste.’

Waar kun je terecht?

‘In de regio wordt samengewerkt om ouderenmishandeling te stoppen, want dat kunnen we alleen samen’, besluit Gerda Thiele. ‘Er zijn afspraken gemaakt om de keten rondom een persoon op een goede manier in te kunnen zetten. Eerst waren dat de partijen in zorg en welzijn, maar onlangs is deze samenwerking uitgebreid met partijen die kunnen helpen bij financieel misbruik. Een notaris, bank, beschermingsbewind en woningcorporatie signaleren vaak ook misstanden en er kan bij al die partijen advies worden gevraagd. Ook kan bij Veilig Thuis, hét aanspreekpunt als het gaat om ouderenmishandeling en ander huiselijk geweld, anoniem advies worden ingewonnen.’